แคว้นโยนก (ไทยวนหรือไทโยนก)

ตั้งอยู่บริเวณที่ราบลุ่มของแม่น้ำหลายๆ แห่งที่อยู่ตอนเนื่องกันในเขตจังหวัดเชียงรายบริเวณที่แม่น้ำสาย แม่น้ำกกและแม่น้ำอิงไหลมาบรรจบซึ่งในปัจจุบันคืออำเภอเชียงแสน อันถือว่าเป็นต้นธารแห่งการก่อเกิดอาณาจักรล้านนาและเป็นชุมชนแรกที่ชาวไท-ยวนลงหลักปักฐาน

ก่อนที่ชนเผ้าไทยวนจะมาอยู่ที่นี้บริเวณนี้เคยเป็นเมืองมาก่อน เรียกว่า เมืองสุวรรณโคมคำ ต่อมาเมือแว่นแค้วนล่มสลายไป ชนกลุ่มนี้นำโดย สิงหนวัติกุมารอพยพผู้คนมาสร้างเมืองในลุ่มแม่น้ำกก เรียกว่า เวียงโยนกนาคพันธุ์บุรีราชธานีศรีช้างแสน หรือ โยนกนคร เพราะเชื่อว่าเมืองนี้มีพญานาคมาช่วยสร้าง จนเรียกชาวไทในเวียงนี้ว่า ชาวโยนก ต่อมาเพี้ยนเสียงเป็น ชาวยวน ในที่สุด  

ต่อมาเกิดอาเพศทำให้เวียงนี้ล่มสลายกลายเป็นหนองน้ำเรียกว่า เวียงหนองล่ม และกลายเป็นทะเลสาบจนถึงทุกวันนี้ อาณาจักรใหม่ของชาวโยนกคือ หิรัญนครเงินยางเชียงแสนและเป็นจุดกำเนิดของอาณาจักล้านนา

(อ้างอิงจากหนังสือ คนไทในอษาคเนย์, ธีรภาพ โลหิตกุล หน้าที่ 119-120)

วัฒนธรรมการทอผ้าลวดลายการยกดอกนิยมทอในกลุ่มตระกูลไทยวนหรือไทโยนก ซึ่งในการทอผ้าห่ม เพราะทำให้เนื้อผ้าที่ทอหนาขึ้น ซึ่งทอผ้าห่มด้วยการยกดอกจะทอลายขนมเปียกปูน หรือลายดอกหกตะกอที่เรียกว่า ผ้าห่มตาแสงหรือผ้าห่มตะโก้ง ซึ่งใช้ฝ้ายสีแดง ดำ และขาว ทอทั้งเส้นยืนและเส้นพุ่งทำให้เป็นลายตาราง

(อ้างอิงจากหนังสือ ล้านนา สิ่งแวดล้อม สังคม และวัฒธรรม, สุรพล ดำริห์กุล หน้าที่ 234)